کاربرد برخی روشهای تدریس در کلاسهای چند پایه
روش سخنرانی
روش سخنرانی مختص کلاسهای پرجمعیت است واین روش در نظامهای آموزشی سابقه ای طولانی دارد.ارائه ی مفاهیم بطور شفاهی ازطرف معلم ویادگیری آنها از طریق گوش کردن ویادداشت برداشتن از طرف شاگرد،اساس کار این روش را تشکیل می دهد.در فرایند تدریس با این روش تمام عوامل تحت کنترل معلم است او می تواند به هر ترتیبی که خود می پسندد درباره ی موضوع مورد نظر سخن بگوید وهر وقت لازم بداند آنرا پایان دهد.روش سخنرانی به علت اینکه روشی ارزان است،برای تدریس در کلاسهای چند پایه مناسب است وباتوجه به موقعیتهای زمانی و مکانی و مجموعه ی تجهیزات،روش سخنرانی بسیار انعطاف پذیر است وهمچنین این روش سبب تقویت اجتماعی،علاقه ،اعتماد بنفس وکاهش احساس تنهایی می شود.
روش پرسش و پاسخ
روشی است که معلم بوسیله ی آن شاگرد را به تفکر در باره ی مفهومی جدید یا بیان مطلبی تشویق می کند.در این روش شاگرد تلاش می کندباکوششهای ذهنی،از معلوم به مجهول حرکت کند.این روش را روش سقراطی نیز گفته اند.روش پرسش و پاسخ به دلایلی چون:تقویت اعتماد بنفس شاگردان،ایجاد علاقه وتقویت تفکر خلاق در شاگردان،تقویت استدلال وقدرت اظهار نظر شاگردان،شرکت بیشتر دانش آموزان در بحث وفعالیتهای آموزشی و بیشتر شدن انگیزه ی فعالیت وتحقیق در شاگردان برای کلاسهای چند پایه مفید و موثرمی باشد.
روش همیاری
در اینجا دانش آموزان یاد می گیرند که باهم موفق می شوند ویا شکست می خورند و هر دانش آموزدر اوقاتی به کمک نیاز داردیا چیزی برای گفتن دارد،می تواند به کمک همکلاسیهایش تکیه کند.در چنین کلاس وظیفه ی معلم این است که کلاس را به گونه ای سازمان دهد که دانش آموزان احساس وابستگی مثبت به یکدیگر داشته باشند واین تصور حاکم باشد که هیچ یک از اعضای گروه نمی تواند موفق شود مگر اینکه تمام اعضا موفق شوند واین روش در کلاسهای چند پایه موجب تقویت قدرت مدیریت ورهبری فراگیران،موجب تقویت استدلال وقدرت اندیشه وعدم نیاز بیشتر به معلم در دانش آموزان می گردد.
روش حل مسئله
این روش در حقیقت نوعی آماده کردن فراگیر است برای زندگی. زیرا زندگی یعنی مواجه شدن بامسایل و کوشش برای حل آنها.در این روش ،فعالیتها ی آموزشی به گونه ای تنظیم می شود که در ذهن فراگیر مسئله ای ایجاد شود و او علاقه مند شود که با تلاش خودراه حلی برای آن مسئله پیدا کند.روش حل مسئله ممکن است بصورت فردی یا گروهی اجرا شود.روش حل مسئله موجب ارتباط فعالیتهای مدرسه با زندگی واقعی شاگردان می شود و ازنظر روانشناسی یکی از بهترین روشهای تربیتی برای ایجاد تفکر علمی در شاگردان است و باعث برانگیختن علاقه ی طبیعی شاگردان به درس می شود. باایجاد مسئله در ذهن دانش آموزان ،معلم تنها به عنوان راهنما بوده و دانش آموزان خود به دنبال راه حل مورد نظرمی روند.در نتیجه معلم وقت بیشتری را جهت رسیدگی وتدریس به سایر پایه ها دارد.
روش آزمایشی: روش آزمایشی فعالیتی است که در جریان آن شاگردان عملا با بکار بردن وسایل وتجهیزات ومواد خاصی در باره ی مفهومی خاص تجربه کسب می کنند.وبا توجه به این که درسهای پایه های ابتدایی اکثرا با همدیگر ارتباط دارند،در نتیجه انجام آزمایشها با استفاده از امکانا ت موجود برای یک پایه ، ممکن است پایه های دیگر همان موضوع درسی را در کتاب درسی خود داشته باشند واین کارممکن است موجب یادآوری برای پایه های بالا وموجب آشنایی مختصر پایه های پایینتر گردد.
نکاتی چند برای بهینه کردن آموزش چندپایه ای
· استفاده ازطرح درس مناسب.
· استفاده از روشهای مختلف اداره کلاس چند پایه .
· تقسیم مسئولیت ها بین دانش آموزان.
· استفاده ازکتابها و تمرینات خودآموز ، کارتها و لوحه های آموزشی.
· تقسیم مناسب زمان بین پایه ها.
· آموزش توسط همسالان ( استفاده از معلم یار در یاددهی به دانش آموزان ) .
· فراهم ساختن محیط مناسب وفعال برای یادگیری.
· استفاده ازچندتخته سیاه درکلاس.
· سازماندهی دانش آموزان برای خودآموزی .
· و...
شیوه های اداره کلاسهای چندپایه
این که معلم چه شیوه های ارایه ای را برمی گزیند به موضوع درس،شخصیت آموزگارو دانش آموزبستگی دارد.ازمیان این شیوه هامی توان برخی رایادآورشدازجمله:
الف ) طریقه محوری (ارایه موضوع های ناهمانند)
معلم کارکنند.برای گروههای دیگردروسی معین می شود که به تعامل کمتری نیازدارند.برای مثال معلم بایک گروه علوم کارمی کنند درحالی که گروههای دیگر به انجام کارهنری، نوشتن انشا ،خط وتمرین ریاضی می پردازند دراین روش چون اساس کار معلم در هر ساعت بایک یا دو احتمالاًسه گروه می باشد وگروههای معینی در محور کار قرار می گیرند ، روش محوری نامیده می شود. دراین روش برای هرپایه درس معینی پیش بینی می شود به طریقی که حداکثر3 گروه از دانش آموزان بازمان تعیین شده با
ب) طریقه گروهی(ارایه موضوع های همانند)
شیوه دیگری که می توان درتدریس کلاسهای چندپایه به کارگرفت،تدریس درس وموضوع واحداست، دریک جلسه درس به کلیه پایه های موجود در یک کلاس درس که به روش گروهی یا یک موضوعی و یا دروس همسان نام گذاری می شودیک موضوع ارایه می شود، مثلاً در یک جلسه درسی به تمام پایه هاریاضی ارایه می شود.
محاسن شیوه گروهی دراداره کلاسهای چند پایه
1ـ از وسایل آماده شده برای تدریس ، برای چندپایه می توان استفاده کرد . بدین طریق هم در وقت وهزینه صرفه جویی می شود و هم برمفید بودن تدریس می افزاید.
2ـ با این روش می توان دانش آموزانی که در بعضی از دروس عقب مانده گی دارند در پایه ی پایین ترقرارداد تا عقب مانده گی جبران شود و دانش آموزانی که پیشرفته هستند از درس سطح بالاتراستفاده کننده دراین روش می توان ازروش آموزش تاحدتسلط استفاده کردکه ازروشهای جدیدآموزشی بسیارفعال وموثردریادگیری است.
3ـ تدریس موضوع هماننددریک جلسه درسی به تمام پایه ها شانس توجه به همه پایه هارا به یک نسبت افزایش می دهد.زیرا زمینه ی کارمعلم درمحدوده ای است که هم دانش آموزمی تواندبه قسمتی ازنکات موردعلاقه اش گوش دهدوهم معلم فرصت رسیدگی بیشتربه پایه ها راپیدامی کند.
ج) شیوه مشترک محوری وگروهی
دراین روش بعضی ازدروس به طورگروهی وبعضی به طور محوری تدریس می شود.آن چه مهم است این که معلم طوری برنامه ریزی کندکه بتواندازهرروش مدتی استفاده کندوپس از ارزیابی ازپیشرفت کارروش خودراانتخاب نماید(رئوف رضایی) .
*شیوه ی گروه بندی در کلاسهای چند پایه
-گروه بندی برپایه ی توانایی مشابه (قوی،ضعیف،متوسط)
- گروه بندی سنی
- گروه بندی براساس سن های متفاوت
- گروه بندی داوطلبانه
- گروه بندی تصادفی
- رئوف رضایی،رضا ،برنامه ریزی،تدریس واداره ی کلاسهای چند پایه ،دوره ی کاردانی تربیت معلم،شرکت چاپ ونشر ایران1368.
