نحوه ی مدیریت در کلاسهای چندپایه
مدیریت در آموزش چند پایه ضروریات توجه به پارامترهای مربوط به مدیریت کلاس ، از ضرورت ها می باشد که در اینجا به مواردی اشاره شده است :
الف ) دانش آموزان را با احترام صدا کنید :
در خطاب شاگردان با عناوینی چون « آقا » یا « خانم » می تواند انتظارات مشابهی را ایجاد کند که از طریق فرد نیز برآورده خواهد شد . هنگامی که دانش آموزان را با این عناوین خطاب می کنیم ، احساس بزرگتر کردن و بالغ شدن در آنها ایجاد می شود . دانش آموزان قادرند این حقیقت را بفهمند که بزرگ گرفته شدن ، با خود مسئولیتها را بر عهده دارد . آنها تلاش می کنند آن احترام و اعتقاد معلم را حفظ نموده و یا دوباره احراز نمایند از آن پس بیشتر به صورت رشد یافته و بالغ رفتار خواهند کرد ، در نتیجه کمتر دست به عمل خلاف خواهند زد .
ب ) نام دانش آموزان را به خاطر بسپارید :
نام دانش آموزان را سریع یاد بگیرید . این کار یک الزام و ضرورت است . بسیاری از روشهای مدیریت کلاس و نیز روشهای تدریس با داشتن نام دانش آموزان کامل می شود . این امر موجب می شود که دانش آموز حتی وقتی که به وی نگاه نمی کنید ، بتوانید مورد خطاب قرار دهید و وی را به جریان مباحث کلاس برگردانید . رفتار چند روز اول معلم در کلاس ، میزان تسلط معلم و این که دانش آموزان بفهمند تا چه حدی می توانند با معلم کنار بیایند . برای برقراری نظم و ترتیب در بقیه ی سال تحصیلی امری قطعی و تعیین کننده است .
پ ) مسئولیتها را واگذار کنید :
دانش آموزان در قبال رفتارشان هر چه بیشتر احساس مسئولیت کنند ، نیاز کمتری به اعمال مدیریت از سوی معلم خواهند داشت . بنابراین معلم به هر دلیلی جز به بهانه ی محدودیت زمان و انرژی جهت مدیریت کلاس می بایست به تعداد دانش آموزان مسئولیت پذیر بیفزاید .
همچنین مسئولیت دادن باید از مسئولیتهای کوچک و کم اهمیت شروع شود و پس از آنکه دانش آموز از خود قابلیت ایفای مسئولیت را نشان داد ، مسئولیتهای مهمتری به وی واگذار گردد و دانش آموزانی که از مسئولیت پذیری بالایی برخوردارند ، کمتر نیاز به برقراری نظم خارجی از سوی معلم دارند .
ت ) عقب بایستید و به دیگران فرصت دهید .
ث ) آرام ، خونسرد و حرفه ای عمل کنید .
ج ) قانون را اجرا کنید ، دلیل تراشی را نپذیرید .
ح ) تفاوتهای فردی و ویژگیهای خاص دانش آموزان را در نظر بگیرید .
مدیریت زمان
معلمان چندپایه بدلیل دارا بودن نقش چندگانه ی خود که در هر ساعت درسی می بایست ایفا نمایند از حساسیت زیر برخوردارترند ، یعنی ارزش زمان در کلاسهای چندپایه به چند برابر نسبت به کلاسهای عادی مبدل می شود . صرف وقت دقایق زمان در این کلاس از خدمات آموزشی استفاده نمایند . در کلاس چندپایه معلم می بایست کنترل کلاس و نظارت بر فعالیتهای درس پایه های مختلف را بر عهده داشته باشد . به خاطر کمبود وقت در کلاس معلم گاهی احساس می کند ساعات دیگری علاوه بر ساعات رسمی در هفته را می بایست به دانش آموزان اختصاص دهد و این کار اگر تداوم یابد معلم خود و دانش آموزان را خسته نموده و شاید نتایج مطلوبی در بر نداشته باشد .
و از استفاده ی درست از زمان در ساعات رسمی کلاس می تواند کار تعلیم و ترتیب را به سامان برساند به گونه ای که نیاز به صرف وقت خارج از برنامه نباشد . مدیریت اوقات معلم به معنی مسلط بودن و کنترل زمان کار در کلاس است نه اینکه زمان معلم را تحت کنترل خود در آورد .
در کلاسهای چند پایه که معمولاً یک کلاس به عنوان محور مطرح می باشد و معلم در آن ساعت برای آن کلاس تدریس ارائه می دهد وقت بیشتری در آن ساعت صرف می کند و ما بقی پایه ها برنامه عملی – تمرین خود را انجام می دهند .
معلم چند پایه از معلم یاران به نحوی استفاده می کند که ناظر بر فعالیتهای دانش آموزان باشد . یعنی زمانی را که او برای یک پایه تدریس صرف می کند . معلم یاران به کمک معلم کلاس آمده و کار نظارت و همیاری را برای هم شاگردیهای خود انجام می دهند و بعد در فرصتی مناسب گزارش آن نظارت را از معلم یاران دریافت و توصیه های ضروری و رهنمودهای لازم ارائه می دهد .
مدیریت موفق کلاس تنها زمانی امکانپذیر است که معلم اهداف روشن و متناسبی را برای خود ترسیم کرده و در کلاس مراقبتهای لازم و کافی را برای دستیابی به آن اهداف از پیش تعیین شده بعمل آورد . این تنها راهی است که بتوان بین کارهای روزمره از یک سو و ترقی و کسب رضایت شخصی از سوی دیگر ارتباط و پیوند برقرار کنیم .
در کلاسهای چند پایه برنامه ، همان طرح آموزشی است که معلم می بایست تهیه کرده باشد که در یک جلسه کلاس هر یک از پایه ها چه سهمی دارند ، معلم برای هر یک چه نقشی ایفا می کند . معلم باید مراقب باشد اتفاقاتی که در کلاس ناخواسته رخ می دهد و او را از پرداختن به طرح آموزشی دور می کند حتی الامکان نادیده گرفته و وقت خود را صرف طرح آموزشی نماید مگر اینکه رویداد در جهت تعلیم و تربیت دانش آموزان باشد .
بخشی از مدیریت زمان از طریق تفویض اختیار امکانپذیر است . در کلاسهای چند پایه معلم می تواند بخشی از وظایف خود را به یکی از معلم یاران هر پایه تفویض نموده و سپس از انجام کار مسئولیتهای تفویض شده را بازاریابی ، نظارت و بررسی نموده و معلم یاران را نسبت به کاستی های احتمالی راهنمایی نماید . بدین ترتیب ضمن استفاده از وقت ، نسبت به کنترل کلاس و مدیریت کلاس تلاش نموده است .
انتخاب کمک آموزکاریا معلم یار
معلم می تواند از نیروی برخی از دانش آموزان در جریان آموزش یاری بگیرد تا بتواند وقت آزاد خود را بیشتر صرف تدریس فعال به کلاس های محور بنامید. واگذاری مسئولیت به این افراد باید کاملاً دقیق و حساب شده صورت گیرد و حتماً تحت نظارت معلم همکاری کنند.
در انتخاب معلم یار رعایت موارد به شرح زیر کاملاً ضروری است:
1- همیشه یک نفر به عنوان « معلم یار » باقی نمی ماند، زیرا به علت خصوصیاتی سنی اولاً احتمال اعمال نظر و خصومت فراوان است و ثانیاً : خود دانش آموز ممکن است از تحصیل عقب بماند.
2- با واگذاری مسئولیت به دانش آموز توانا « در صورت وجود صلاحیت اخلاقی » حس قبول و انجام مسئولیت در همه تقویت می شود و از ستاره شدن بی مورد یک فرد جلوگیری به عمل می آید.
3- دانش آموز از تعادل روحی در حد سن خودش برخوردار باشد.
4- در بین دانش آموزان نفوذ معنوی داشته باشد.
5- اولیای دانش آموز به انجام کمک رضایت بدهند.
6- دانش آموز از استعداد، توانایی، و بهره گیری هوشی نسبتاً بالایی برخوردار باشد.
7- دانش آموز از نظر پیشرفت تحصیلی ومسایل رفتاری، نمونه ای از نظم و انضباط باشد.
منبع:- رئوف رضایی،رضا ،برنامه ریزی،تدریس واداره ی کلاسهای چند پایه ،دوره ی کاردانی تربیت معلم،شرکت چاپ ونشر ایران1368.
